برخي مشکلات شايع روده اي (1)

استئاتوره
 

استئاتوره يا وجود چربي اضافي در مدفوع، نتيجه بيماري يا جراحي و درآوردن ارگان هاي درگير در هضم و جذب چربي ها است. معمولاً 90 تا 98 درصد چربي خورده شده جذب مي شود؛ اما در استئاتوره، درصد باقيمانده در مدفوع ممکن است تا 20 درصد يا بيشتر افزايش يابد. تشخيص، معمولاً بر پايه نسبت چربي مدفوع به چربي خورده شده يا همان ضريب جذب است. يک رژيم حاوي 75 تا 100 گرم چربي، معمولاً طي 72 ساعت مصرف مي شود و مقدار چربي که در واقع خورده شده، ثبت مي شود و در نتيجه ميزان چربي مدفوع مشخص مي گردد. حد نهايي چربي باقيمانده در مدفوع، معمولاً 7 درصد است.

استئاتوره ممکن است به علت هاي زير باشد:
 

1-ترشح ناکافي صفرا به دليل بيماري کبدي يا انسداد صفراوي
2-سندرم حلقه کور
3-عدم کفايت پانکراتيک
4-ناکافي بودن جذب مجدد نمک هاي صفراوي ناشي از بيماري هاي درگير کننده ناحيه ديستال ايلئوم(مانند اسپرو، بيماري کرون يا آزردگي گوارشي)
5-کاهش استرفيه شدن مجدد چربي و کاهش توليد و جابجايي شيلوميکرون ها، که در آبتاليپوپروتئينمي و انبساط رگ هاي لنفاوي روده اي ديده مي شود.

درمان پزشکي
 

چون استئاتوره يک علامت است نه يک بيماري، علت اساسي سوء جذب بايد تعيين و درمان شود. هنگام ناکارآمدي پانکراس، از آنزيم هاي خوراکي پانکراس مي توان براي افزايش هضم چربي استفاده کرد.

بيماري ها و شرايط مرتبط با سوء جذب
 

هضم ناکافي به علت:
 

ناکارآمدي پانکراس
ترشح زياد اسيد معده
برداشتن معده

تغيير متابوليسم نمک هاي صفراوي همراه با اختلال در تشکيل ميسل به دليل:
 

تشکيل شدن سيلي (Celle)
بيماري کبدي-صفراوي
متوقف شدن گردش داخل کبدي نمک هاي صفراوي
رشد زياد باکتري ها
داروهايي که موجب رسوب نمک هاي صفراوي مي شوند

ناهنجاري هايي در جابجايي سلول هاي مخاطي
 

ناهنجاري هاي بيوشيميايي و ژنتيکي از قبيل:
 

کمبود دي ساکاريداز
سوء جذب مونوساکاريد
اختلالات ويژه در سوء جذب اسيد آمينه
آبتاليپوپروتئينمي
سوء جذب ويتامين B12
بيماري سلياک

بيماري هاي التهابي خاص روده از جمله:
 

بيماري کرون
کوليت اولسراتيو
آميلوئيدوز
اسکلرودرما
اسپروي گرمسيري
آلرژي معدي -روده اي
آنتريت عفوني
بيماري ويپل (Whipple)
لنفوماي روده
آنتريت ناشي از اشعه
آنتريت ناشي از مصرف دارو

اختلالات آندوکريني و متابوليکي
 

سندرم روده کوتاه
 

ناهنجاري هاي رگ هاي لنفاوي روده مانند:
 

انبساط رگ هاي لنفاوي روده
ناکارآمدي عروق مزانتريک
نارسايي قلبي احتقاني مزمن

درمان تغذيه اي پزشکي
 

استئاتوره مي تواند به کاهش وزن مزمن منجر شود و ممکن است به افزايش جبراني دريافت انرژي عمدتاً به شکل پروتئين و کربوهيدارت پيچيده نياز باشد. تري گليسيريدهاي با زنجيره متوسط (MCT)مي توانند در رژيم استفاده شوند؛ زيرا با داشتن طول زنجيره کوتاه، در فقدان اسيدهاي صفراوي، آسان تر جذب مي شوند. اسيدهاي چرب کوتاه و متوسط زنجيره بدون سنتز مجدد به تري گليسيريدها در سلول هاي روده، مستقيماً از طريق وريد باب وارد جريان خون مي شوند.
در بعضي از داروهاي مورد استفاده در درمان روده MCT وجود دارد. همچنين به صورت روغن MCT نيز در دسترس هستند. مصرف روغن همراه با غذا بهتر از استفاده آن به صورت قاشقي مي باشد. از MCT مي توان براي تهيه سس هاي سالاد، سس هاي ساندويچ يا شيريني ها استفاده کرد. به علاوه MCT مي تواند جايگزين چربي ها هنگام تهيه اغلب غذاها شود. به طور طبيعي، دوزهاي کمتر از 15 گرم روغن در هر بار تغذيه بهتر از مقادير بيشتر، تحمل و جذب مي شوند. در صورت بروز استئاتوره، افزايش خطر کمبود ويتامين به ويژه ويتامين هاي محلول در چربي و کمبود مواد معدني مانند کلسيم، روي و منيزيم وجود خواهد داشت.

انقباض ها و انسدادهاي معدي-روده اي
 

بيماري التهابي روده(IBD)، بيماري زخم معده، جراحي هاي معدي-روده اي، تومورها يا آنتريت ناشي از اشعه ممکن است تا حدي يا کاملاً سيستم معدي- روده اي را مسدود کنند که سبب بدي عملکرد يا ضعف فعاليت برخي قسمت هاي دستگاه گوارش مي شود. انسداد در معده مي تواند ناشي از خوردن مواد غذايي گياهي باشد که اين حالت انسداد به نام Phytobezoars شناخته مي شود و بيشتر در بيماراني که دندان هاي مناسبي ندارند يا از دندان مصنوعي استفاده مي کنند، شايع است. غذاهايي که معمولاً موجب تشکيل Phytobezoars مي شوند، پوست سيب زميني و گريپ فورت هستند؛ اما تعداد زيادي از غذاهايي که در مقادير زياد خورده مي شوند يا آنهايي که پوست هايي دارند که جويدنشان سخت است نيز، ممکن است مشکل آفرين باشند. وقتي انسداد روده رخ مي دهد، بيمار معمولاً دچار نفخ طولاني مدت، ورم و درد شکمي و گاهي اوقات تهوع و استفراغ مي شود.

درمان تغذيه اي پزشکي
 

چون فيبر به ميزان زيادي هضم نمي شود و از آنجا که جويدن براي کاهش اندازه فيبرهاي غذايي کافي نيست، هم مقدار و هم اندازه مواد فيبري دريافتي معمولا بايد کنترل شود. در يک رژيم با فيبر محدود، ميوه ها، سبزي ها و دانه هاي زبر محدود مي شوند و اين نوع رژيم معمولاً کمتر از 15-10 گرم فيبر غذايي را تامين مي نمايد. گنجاندن مقاديري فيبر(البته به صورت ذرات کوچک در انسدادها يا انقباضات ديستال) ممکن است جهت شل نگه داشتن مدفوع مفيد باشد.
در بعضي از موارد انسداد روده ممکن است به مصرف مايعات صاف يا ممنوعيت کامل غذا خوردن و در عوض تغذيه وريدي و مصرف مايعات به مقدار ضرورت، نياز باشد. همکاري فرد مبتلا با پزشک براي تعيين طبيعت، مکان و مدت انسداد جهت تنظيم تغذيه درماني براي فرد، ضروري است.
منبع: نشريه ي دنياي تغذيه، شماره ي 90